१
देवाचिये द्वारीं उभा क्षणभरी ।
तेणें मुक्ति चारी साधियेल्या ॥१॥
हरि मुखें म्हणा हरि मुखें म्हणा ।
पुण्याची गणना कोण करी ॥२॥
असोनि संसारीं जिव्हे वेगु करी ।
वेदशास्त्र उभारी बाह्या सदा ॥३॥
ज्ञानदेव म्हणे व्यासाचिया खुणें ।
द्वारकेचा राणा पांडवां घरीं ॥४॥
२
चहूं वेदीं जाण साहिशास्त्रीं कारण ।
अठराहीं पुराणें हरीसी गाती ॥१॥
मंथुनी नवनीता तैसें घे अनंता ।
वायां व्यर्थ कथा सांडी मार्ग ॥२॥
एक हरि आत्मा जीवशिव सम ।
वायां तू दुर्गमी न घालीं मन ॥३॥
ज्ञानदेवा पाठ हरि हा वैकुंठ ।
भरला घनदाट हरि दिसे ॥४॥
३
त्रिगुण असार निर्गुण हें सार ।
सारासार विचार हरिपाठ ॥१॥
सगुण निर्गुण गुणांचें अगुण ।
हरिविणें मत व्यर्थ जाय ॥२॥
अव्यक्त निराकार नाहीं ज्या आकार ।
जेथुनी चराचर त्यासी भजें ॥३॥
ज्ञानदेवा ध्यानीं रामकृष्ण मनीं ।
अनंत जन्मांनीं पुण्य होय ॥४॥
४
भावेंवीण भक्ति भक्तिवीण मुक्ति ।
बळेंवीण शक्ति बोलूं नये ॥१॥
कैसेनि दैवत प्रसन्न त्वरित ।
उगा राहें निवांत शिणसी वायां ॥२॥
सायासें करिसी प्रपंच दिननिशीं ।
हरिसी न भजसी कोण्या गुणे ॥३॥
ज्ञानदेव म्हणे हरिजप करणें ।
तुटेल धरणें प्रपंचाचें ॥४॥
५
योग याग विधी येणें नोहे सिद्धि ।
वायांचि उपाधि दंभधर्म ॥१॥
भावेंवीण देव न कळे निःसंदेह ।
गुरुवीण अनुभव कैसा कळे ॥२॥
तपेवीण दैवत दिधल्यावीण प्राप्त ।
गुजेवीण हित कोण सांगे ॥३॥
ज्ञानदेव मार्ग दृष्टांताची मात ।
साधूचे संगती तरुणोपाय ॥४॥
६
साधुबोध झाला तो नुरोनियां ठेला ।
ठायींच मुराला अनुभवें ॥१॥
कापुराची वाती उजळली ज्योती ।
ठायींच समाप्ती झाली जैसी ॥२॥
मोक्षरेखें आला भाग्ये विनटला ।
साधूचा अंकिला हरिभक्त ॥३॥
ज्ञानदेवा गोडी संगती सज्जनीं ।
हरि दिसे जनीं आत्मतत्त्वीं ॥४॥
७
पर्वताप्रमाणें पातक करणें ।
वज्रलेप होणें अभक्तांसी ॥१॥
नाहीं ज्यांसी भक्ति ते पतित अभक्त ।
हरीसी न भजत दैवहत ॥२॥
अनंत वाचाळ बरळती बरळ ।
त्यां कैंचा दयाळ पावे हरी ॥३॥
ज्ञानदेवा प्रमाण आत्मा हा निधान ।
सर्वांघटीं पूर्ण एक नांदे ॥४॥
८
संतांचे संगती मनोमार्गगती ।
आकळावा श्रीपति येणें पंथें ॥१॥
रामकृष्ण वाचा भाव हा जीवाचा ।
आत्मा जो शिवाचा राम जप ॥२॥
एकतत्त्वी नाम साधिती साधन ।
द्वैताचें बंधन न बाधिजे ॥३॥
नामामृत गोडी वैष्णवां लाधली ।
योगियां साधली जीवनकळा ॥४॥
सत्वर उच्चार प्रल्हादी बिंबला ।
उद्धवा लाधला कृष्णदाता ॥५॥
ज्ञानदेव म्हणे नाम हें सुलभ ।
सर्वत्र दुर्लभ विरळा जाणे ॥६॥
९
विष्णुविणें जप व्यर्थ त्याचें ज्ञान ।
रामकृष्णीं मन नाहीं ज्याचे ॥१॥
उपजोनी करंटा नेणें अद्वय वाटा ।
रामकृष्णीं पैठा कैसा होय ॥२॥
द्वैताची झाडणी गुरुविण ज्ञान ।
त्या कैंचें कीर्तन घडे नामीं ॥३॥
ज्ञानदेव म्हणे सगुण हें ध्यान ।
नामपाठ मौन प्रपंचाचें ॥४॥
१०
त्रिवेणीसंगमीं नाना तीर्थें भ्रमीं ।
चित्त नाहीं नामीं तरी ते व्यर्थ ॥१॥
नामासी विन्मुख तो नर पापिया ।
हरीविण धांवया न पावे कोणी ॥२॥
पुराणप्रसिद्ध बोलिले वाल्मिक ।
नामें तिन्ही लोक उद्धरती ॥३॥
ज्ञानदेव म्हणे नाम जपा हरिचें ।
परंपरा त्याचें कुळ शुद्ध ॥४॥
११
हरिउच्चारणीं अनंत पापराशी ।
जातील लयासी क्षणमात्रें ॥१॥
तृण अग्निमेळें समरस झालें ।
तैसें नामें केलें जपता हरी ॥२॥
हरिउच्चारण मंत्र पैं अगाध ।
पळे भूतबाधा भय याचें ॥३॥
ज्ञानदेव म्हणे हरि माझा समर्थ ।
न करवे अर्थ उपनिषदां ॥४॥
१२
तीर्थ व्रत नेम भावेवीण सिद्धी ।
वायांची उपाधी करिसी जनां ॥१॥
भावबळें आकळे येरवी नाकळे ।
करतळीं आंवळे तैसा हरी ॥२॥
पारियाचा रवा घेतां भूमीवरी ।
यत्न परोपरी साधन तैसें ॥३॥
ज्ञानदेव म्हणे निवृत्ति निर्गुण ।
दिधलें संपूर्ण माझे हातीं ॥४॥
१३
समाधि हरीची सम सुखेंवीण ।
न साधेल जाण द्वैतबुद्धि ॥१॥
बुद्धीचें वैभव अन्य नाहीं दुजें ।
एका केशवराजे सकळ सिद्धि ॥२॥
ऋद्धि सिद्धि निधि अवघीच उपाधी ।
जंव त्या परमानंदी मन नाहीं ॥३॥
ज्ञानदेवीं रम्य रमलें समाधान ।
हरीचें चिंतन सर्वकाळ ॥४॥
१४
नित्य सत्यामित हरिपाठ ज्यासी ।
कळिकाळ त्यासी न पाहे दृष्टी ॥१॥
रामकृष्णीं वाचा अनंतराशी तप ।
पापाचे कळप पळती पुढें ॥२॥
हरि हरि हरि मंत्र हा शिवाचा ।
म्हणती जे वाचा तया मोक्ष ॥३॥
ज्ञानदेवा पाठ नारायण नाम ।
पाविजे उत्तम निज स्थान ॥४॥
१५
एक नाम हरि द्वैतनाम दूरी ।
अद्वैत कुसरी विरळा जाणे ॥१॥
समबुद्धि घेतां समान श्रीहरी ।
शमदमां वरी हरि झाला ॥२॥
सर्वांघटी राम देहादेहीं एक ।
सूर्य प्रकाशक सहस्ररश्मी ॥३॥
ज्ञानदेवा चित्तीं हरिपाठ नेमा ।
मागिलिया जन्मा मुक्त झालों ॥४॥
१६
हरिनाम जपे तो नर दुर्लभ ।
वाचेसी सुलभ राम कृष्ण ॥१॥
राम कृष्ण नामीं उन्मनी साधली ।
तयासी लाधली सकळ सिद्धि ॥२॥
सिद्धि बुद्धि धर्म हरिपाठीं आले ।
प्रपंची निमाले साधुसंगे ॥३॥
ज्ञानदेवीं नाम रामकृष्ण ठसा ।
तेणें दशदिशा आत्माराम ॥४॥
१७
हरिपाठकीर्ति मुखें जरी गाय ।
पवित्रचि होय देह त्याचा ॥१॥
तपाचे सामर्थ्ये तपिन्नला अमूप ।
चिरंजीव कल्प वैकुंठीं नांदे ॥२॥
मातृ पितृ भ्रातृ सगोत्र अपार ।
चतुर्भुज नर होऊनि ठेले ॥३॥
ज्ञान गूढगम्य ज्ञानदेवा लाधलें ।
निवृत्तीनें दिधलें माझें हातीं ॥४॥
१८
हरिवंशपुराण हरिनाम संकीर्तन ।
हरिविण सौजन्य नेणे कोणी ॥१॥
त्या नरा लाधलें वैकुंठ जोडलें ।
सकळही घडलें तीर्थाटण ॥२॥
मनोमार्गें गेला तो तेथें मुकला ।
हरिपाठीं स्थिरावला तोचि धन्य ॥३॥
ज्ञानदेवा गोडी हरिनामाची जोडी ।
रामकृष्णी आवडी सर्वकाळ ॥४॥
१९
नामसंकीर्तन वैष्णवांची जोडी ।
पापें अनंत कोटी गेलीं त्यांची ॥१॥
अनंत जन्मांचें तप एक नाम ।
सर्व मार्ग सुगम हरिपाठी ॥२॥
योग याग क्रिया धर्माधर्म माया ।
गेले ते विलया हरिपाठी ॥३॥
ज्ञानदेवी यज्ञयाग क्रिया धर्म ।
हरीविण नेम नाहीं दुजा ॥४॥
२०
वेदशास्त्रपुराण श्रुतीचें वचन ।
एक नारायण सार जप ॥१॥
जप तप कर्म हरीविण धर्म ।
वाउगाचि श्रम व्यर्थ जाय ॥२॥
हरीपाठी गेले ते निवांताचि ठेले ।
भ्रमर गुंतले सुमनकळिके ॥३॥
ज्ञानदेवीं मंत्र हरिनामाचें शस्त्र ।
यमें कुळगोत्र वर्जियेलें ॥४॥
२१
काळ वेळ नाम उच्चारितां नाहीं ।
दोन्ही पक्ष पाहीं उद्धरती ॥१॥
रामकृष्ण नाम सर्व दोषां हरण ।
जडजीवां तारण हरि एक ॥२॥
हरिनाम सार जिव्हा या नामाची ।
उपमा त्या देवाची कोण वानी ॥३॥
ज्ञानदेवा सांग झाला हरिपाठ ।
पूर्वजां वैकुंठ मार्ग सोपा ॥४॥
२२
नित्यनेम नामीं ते प्राणी दुर्लभ ।
लक्षुमीवल्लभ तयां जवळी ॥१॥
नारायण हरी नारायण हरी ।
भुक्ति मुक्ति चारी घरीं त्यांच्या ॥२॥
हरिविण जन्म नर्कचि पैं जाणा ।
यमाचा पाहुणा प्राणी होय ॥३॥
ज्ञानदेव पुसे निवृत्तिसी चाड ।
गगनाहूनि वाड नाम आहे ॥४॥
२३
सात पांच तीन दशकांचा मेळा ।
एक तत्त्वी कळा दावी हरी ॥१॥
तैसें नव्हे नाम सर्वत्र वरिष्ठ ।
तेथें कांहीं कष्ट न लागती ॥२॥
अजपा जपणें उलट प्राणाचा ।
येथेंही मनाचा निर्धार असे ॥३॥
ज्ञानदेवा जिणें नामेंविण व्यर्थ ।
रामकृष्णीं पंथ क्रमियेला ॥४॥
२४
जप तप कर्म क्रिया नेम धर्म ।
सर्वांघटीं राम भाव शुद्ध ॥१॥
न सोडी हा भावो टाकी रे संदेहो ।
रामकृष्ण टाहो नित्य फोडी ॥२॥
जाति वित्त गोत्र कुळ शीळ मात ।
भज कां त्वरित भावनायुक्त ॥३॥
ज्ञानदेव ध्यानीं रामकृष्ण मनीं ।
वैकुंठभुवनीं घर केलें ॥४॥
२५
जाणीव नेणीव भगवंतीं नाहीं ।
हरिउच्चारणी पाही मोक्ष सदा ॥१॥
नारायण हरी उच्चार नामाचा ।
तेथें कळिकाळाचा रीघ नाहीं ॥२॥
तेथील प्रमाण नेणवे वेदांसी ।
तें जीवजंतूंसीं केवीं कळे ॥३॥
ज्ञानदेव फळ नारायण पाठ ।
सर्वत्र वैकुंठ केलें असे ॥४॥
२६
एक तत्त्व नाम दृढ धरीं मना ।
हरीसी करुणा येईल तुझी ॥१॥
तें नाम सोपें रे रामकृष्ण गोविंद ।
वाचेसी सद्गद जपे आधीं ॥२॥
नामापरतें तत्त्व नाहीं रे अन्यथा ।
वायां आणिक पंथा जाशील झणी ॥३॥
ज्ञानदेव नाम जपमाळ अंतरी ।
धरोनी श्रीहरी जपे सदा ॥४॥
२७
सर्व सुख गोडी साही शास्त्रें निवडी ।
रिकामा अर्धघडी राहूं नको ॥१॥
लटिका व्यवहार सर्व हा संसार ।
वायां येरझार हरीविण ॥२॥
नाममंत्र जप कोटी जाईल पाप ।
रामकृष्णीं संकल्प धरूनी राहे ॥३॥
निजवृत्ति हे काढी सर्व माया तोडी ।
इंद्रियांसवडी लपूं नको ॥४॥
तीर्थीं व्रतीं भाव धरीं रे करुणा ।
शांति दया पाहुणा हरि करीं ॥५॥
२८
अभंग हरिपाठ असती अठ्ठावीस ।
रचिले विश्वासें ज्ञानदेवें ॥१॥
नित्य पाठ करी इंद्रायणीतीरीं ।
होय अधिकारी सर्वथा तो ॥२॥
असावें एकाग्रीं स्वस्थ चित्त मन ।
उल्हासें करून स्मरण जीवी ॥३॥
अंतकाळीं तैसा संकटाचें वेळीं ।
हरि तया सांभाळी अंतर्बाह्य ॥४॥
संतसज्जनानीं घेतली प्रचीती ।
आळशी मंदमती केवीं तरें ॥५॥
श्रीगुरु निवृत्ति वचन प्रेमळ ।
तोषला तात्काळ ज्ञानदेव ॥६॥
.JPG)
No comments :
Post a Comment